درژرفای اسرار قرآنی می توان از رموز و هر آنچه سبزوزرد،سیاه و سفید،سرخ و کبود دردل دارند وبا ما می گویند نام برد.«...ولا رطب ولا یابس إلا فی کتب مبین»؛(انعام59)هیچ ترو خشکی در جهان نیست مگرآنکه در کتب مبین مستور است و گنجانده شده است.

فصول سال حاوی رنگ های مختلف و رنگ های مختلف درگیاهان نشانه هایی برای خردمندان است.«ألم ترأن الله ...لذکری لاولی الالبب»؛(زمر21)نمی بینی که خداوند آب باران را از آسمان فرو فرستاد و نهرها را در روی زمین جاری کرد و بعد انواع گیاهان به رنگ های مختلف را بدین وسیله رویاند وبعد از اینکه سبز و خرم شد آنرا می بینی که زرد شده است آنگاه خداوند آنرا چوب و علف خشک می گرداند؛همانا در آن صاحبان عقل متذکر شوند.

رنگارنگی درخوراکی ها نیز مشاهده می شود و خوردن آنها را لذت بخش تر می کند «...فاخرجنا به ثمرات مختلفا الوانها...»؛ (فاطر 27) ...سپس به واسطه باران میوه های رنگارنگ را خارج کردیم... با وجود اینکه آب باران یکی است اگر مقتضای بیرون آمدن میوه ها همین باران بود، باید همه میوه ها به یک رنگ باشند؛ پس همین اختلاف رنگ ها دلیلی بر تدبیر الهی در این رنگ آمیزی است.(موسوی همدانی ،1363،ج17،ص62)

 

دگرگونی زبان ها و رنگ های مردم نیز آیتی برای دانشمندان دانسته شده است. «ومن آیاته خلق السموات ...إن فی ذلک لایات للعلمین»، ( روم22) و یکی از نشانه های قدرت الهی خلقت آسمان و زمین و گویش ها و اختلاف در رنگ پوست مردم است،...همانا در این موارد نشانه هایی است برای دانشمندان آشکار است.

امام علی (ع) رنگارنگی پرهای طاووس را سبب بروز احساسی همچون «تکبر» در وی می داند. ایشان در خطبه 164نهج البلاغه می فرمایند: «...کأنه قلع داری عنجه نوتیه ،یختال بألوانه...» گویا آن دم مانند بادبان کشتی است که کشتی بان آن را از جانبی به جانب دیگر می گرداند و او به رنگ هایش تکبر نموده به خود می نازد. اینگونه است که علم روانشناسی امروزه ثابت کرده است که هرکدام از رنگ ها نشانه و یا درمان هستند و در ایجاد جاذبه و دافعه توازن وتعادل بین ذرات عالم می توانند موثر باشند و حتی گاهی همین رنگ ها راز دل خلایق را رو می کنند؛ به گونه ای که علاقه هر شخص به رنگی خاص حکایت از شخصیت درونی و ذوق او دارد.

گفته شده است که رنگ های روشن خوشحال کننده و رنگ های تیره غم انگیز هستند و رنگ های سرخ و قرمز، تقویت کننده و محرک می باشند. پزشکان قرون وسطی نور قرمز را در معالجه آبله و سرخک و مخملک و بسیاری از بیماری های پوستی به کار می بردند. این رنگ اشتها آور نیز هست به همین جهت مناسب است در وسایل آشپزخانه به کار رود. روستاییان نیز به اینگونه رنگ ها بیشتر تمایل دارند. رنگ های سبز، آرامش دهنده و استراحت دهنده هستند و شهری ها اینگونه رنگ های سرد مثل آبی و سبز را می پسندند.

رنگ زرد، بسیاری از حشرات را دور می کند و حال آنکه اکثر گل ها به جهت وجود رنگ های مشتق از قرمز، جاذب حشراتی مانند زنبور می باشند. اگر این گل ها در دامنه ی تپه ای قرمز رنگ وجود داشته باشند، زنبورها مسلماً دریافتن مسیرخود به سمت گلها دچار مشکل و اشتباه می شوند!!!

در بیمارستان های روانی بیماران تند خو را تحت تاثیر مداوم رنگ آبی و بیماران منزوی و بی تحرک را با رنگ زرد مداوا می کنند؛ زیرا این رنگ تحریک کننده ذهن و هوش نیز هست و شدیداً موجب تقویت فکر انسان می گردد.

رنگ آبی، مشترک بین آسمان و زمین و مانند رنگ سبز موجب تقویت چشم است. خداوند این رنگ ها را برای تسکین و آرامش ناراحتی و خستگی ها آفریده است؛ از این روست که پزشکان آنرا برای اتاق بیماران تب دار نیز تجویز می کنند.(1)

طبق تحقیقات جامعه شناسی در نهایت رنگ ها، نه تنها افراد را تحت تاثیر خود قرار می دهند. بلکه منجر به پیشرفت و یا رکود یک جامعه می شوند. (رنگ وتربیت ،ص19(با عدم جایگزینی صحیح رنگ در مکان خاص خود و به کارگیری نادرست آن در محیط های انسانی ،صدمات روحی شدیدی بر انسان وارد خواهد آمد .(رنگ و تربیت ،ص26) «اصلاح املای کودک با خط قرمز توسط معلم» یا «چراغ قرمز هشداردهنده، برای رانندگان» یا «سفید بودن پاکت شیر» ،«رنگ آبی یا سبز روشن دیوارهای کلاس درس یا کتابخانه برای مطالعه بهتر» و «استفاده از پوشش سفید درعالم پزشکی و سبز برای بیماران» همه و همه مؤید این مطلب است که یک ارتباط تنگاتنگ بین نظام خلقت انسان و طبیعت وجود دارد. ولی در ماورای این طبیعت، «حقیقت» چیز دیگری است. حقیقتی که مولانا آن را اینگونه بیان می کند:

 

ندارد رنگ آن عالم ،و لیک از تابه دیده چو نور از جام رنگ آمیز ،این سرخ و کبود آمد

 

فصل آبی

آنجا که خداوند متعال فرمود: «فالق الإصباح و جعل الیل سکنا»؛ (انعام ،96) خداست شکافنده پرده صبحگاهان و او شب را برای آسایش خلق قرار داد.

رنگ شناسان معتقدند: رنگ آبی تیره (رنگ شب) ساختار آرامش و سکوت کامل است. این رنگ از یک تأثیر آرام بخش در سیستم اعصاب برخوردار است. فشارخون، نبض و تنفس، در اثر آن کاهش می یابد و در عین حال بدن، تجدید قوا می کند و نیرو می گیرد. (لوشر ،روانشناسی رنگ ها ،1378) چنین به نظر می رسد که یکی از دلایل تأکید اسلام برای تهجد و شب زنده داری نیز همین باشد؛ چرا که انسان در لباس شب، از آرامشی بهره مند می شود، که حتی اثر آن به معاش در روزهم کشیده می شود. این رنگ، یک رنگ مقدس است که در بین مردم محترم شمرده می شود. در واقع گنبدها و مناره های آبی پلی بین آسمان و زمین محسوب می شوند. (رنگ و تربیت ،ص62)

 

فصل زرد

در سوره مبارکه بقره آیه 69 اشاره به درخواست قوم موسی از وی شده است: «قالوا ادع لنا ربک یبین لنا ما لونها قال إنه یقول إنها بقرة صفراءُفاقع لونها تسر الناظرین»؛ گفتند: از پروردگارت بخواه که رنگ گاو (ی که باید ذبح شود) را مشخص کند و خداوند فرمود: گاوی که به رنگ زرد خالص است؛ به طوری که بینندگان را شادمانی و سرور می بخشد.

در عین حال در روانشناسی رنگ ها، نیز رنگ زرد نشاط آور و چشمگیر عنوان شده است و اثر آن به صورت روشنی و شادمانی و درخشانی ظاهر می شود،. (لوشر ،روانشناس رنگ ها ،1378)

رنگ در بسترهای مختلف، معانی متفاوتی دارند همچنان که در جای دیگر از قرآن کریم شراره های آتش به شتران «زرد مو» تشبیه شده است؛ تا این زردی، شدت شراره های آتش را به تصویر کشد و بر روان آدمی اثر گذارد. «انها ترمی بشرر کالقصر (*)کانه جملت صفر»؛ (مرسلات ،33-32) آن زبانه آتش مانند کاخی شراره می افکند گویی آن شراره (در بزرگی و رنگ) مانند شتران زرد موی است».

برخلاف حیوانات، رنگ زرد روشن در چهره انسان، حکایت از ضعف وبیماری او دارد. چنانکه در دعایی از حضرت فاطمه زهرا (س) جهت در خواست نزول مائده آسمانی از خداوند برای خانواده اش آمده است که: «أن النبی دخل علی فاطمه (س)؛فنظرالی صفار وجهها و تغیر حدقتیها ؛فقال لها :یا بنیة ،ما الذی أراه من صفار وجهک و تغیرحدقتیک ؟فقالت :یا آبت إن لنا ثلاثا ما طعمنا طعاماً...» پیامبر (ص) داخل شدند و دیدند که دخترشان روی زرد و چشمان بیمارگونه دارد. به او فرمودند دخترم چرا اینگونه ای؟ حضرت زهرا (س) فرمودند: پدر! سه روز است که من و خانواده ام چیزی نخورده ایم(2) ...

در سنت پیامبر اسلام و ائمه اطهار به «کفش سیاه »و «نعل زرد رنگ »سفارش شده است ؛چنانکه در روایتی از امام جعفر صادق (ع) وارد شده است که: «من السنة الخلف الأسود و النعل الصفراء» (طباطبایی ،سنن النبی ،133،از ملحقات لباس ص132) و پیامبراسلام (ع) فرموده اند: «بر تو باد به نعل زرد که چشم را جلا می دهد و ذکر را سخت می کند (محکم و قوی می کند) و غم را برطرف می کند» (3) امام باقر (ع) نیز می فرمایند: «کنا نلبس المصفر فی البیت »؛ ما در خانه لباس زرد رنگ می پوشیم . (سنن النبی ،139،از ملحقات ص134)

 

فصل سبز

در مورد رنگ سبز نیز آیات زیادی وجود دارد؛ خداوند در قرآن کریم فرموده است «الذی جعل لکم من الشجر الأخضر ناراًفاذا انتم منه توقدون ». (یس،80) آن خدایی که برای بهره برداری شما از درخت سبز (تر و تازه) (4) آتش قرار داده است، تا وقتی که می خواهید برافروزید. بنابراین کشاورزی در اختیار صنعت قرار می گیرد و در نتیجه سبز به سرخ تبدیل می شود.(5)

و همچنین در مورد لباس و تکیه گاه بهشتیان بر بابش ابریشمی سبز و بساط زیبا تکیه زده اند. و نیز در آیه 31 سوره کهف چنین می فرماید: «و یلبسون ثیابا خضراً من سندس و استبرق ...»؛ و لباس های سبز از حریر و دیبا می پوشند. در دایرة المعارف تشیع درباره این رنگ آمده است که: «سبز شعار حیات و زندگی است و اهل بهشت پیوسته زنده اند.»

علاوه بر آن، این رنگ نمایان گر عزم راسخ، پایداری و مقاومت در برابر تغییرات نیز می باشد.. (لوشر ،روانشناس رنگ ها)مصداق این صبر و پایداری را در درختان سبز می بینیم.

در قرآن کریم رنگ درختان بهشتی را این گونه توصیف می کند: «مدهامتان »؛ (الرحمن ،64) آن دو بهشت سبز پر رنگ و پر درخت»؛ که ابتهاج (7) درختانش به نهایت رسیده است. (موسوی همدانی ،1363،ج17،ص62)

و در دعای حضرت امیر (ع) این معنا از رنگ سبز درختان شده است که: «...فأنبتنا به حدائق ذات بهجه ...» پس به وسیله باران باغ هایی شادی آور و نشاط آور ایجاد کردیم (8)

در جایی دیگر، ایشان نگاه به سبزه و چمن را دعا و تعویذی برای درمان بیماری ها دانسته اند و فرموده اند «و النظرألی الخضرة نشرة» (نهج البلاغه ،حکمت 400)

امروزه نیز دانشمندان رنگ سبز را برای درمان بیماری های عصبی و اختلالات روانی به کار می برند و آنرا خنک کننده، تعدیل کننده نورخورشید، مسکن و هیپنوتیک توصیف کرده اند. رنگ سبز، در سیستم عصبی برای بی خوابی ها و خستگی ها موثراست. فشارخون را کم می کند و مویرگ ها را منبسط می سازد. (دایرة المعارف تشیع ،ج9،ص58) عده بسیاری از سادات در عصر حاضر به نشانه انتساب به خاندان پیامبر (ص) عمامه سبز می پوشند یا شال سبزبه گردن می اندازند؛ (دایرة المعارف تشیع ،ج9،ص58) زیرا روایات در این زمینه موجود است که: پیامبر گرامی اسلام (ص) از لباس سبزخوششان می آمده و فرموده اند: «وکان یعجبه الثیاب الخضر».(9)

نوشته شده در پنج شنبه 89/8/6ساعت 8:13 صبح توسط بچه های مدرسه عشق نظرات ( ) |